Werkstress is in onze maatschappij al bijna net zo ingeburgerd als de dagelijkse (weer aanwezige) files. Ze zijn er, we weten wat ze kosten, het frustreert ons het lijkt wel of we het accepteren. En toch denk ik dat we met een paar structurele stappen in 2022 als HR een slag kunnen maken om het fenomeen werkstress aan te pakken.

Eerst even de feiten rondom werkstress

Dat stress een belangrijk onderwerp is vertellen de cijfers die TNO in hun 2021 factsheet presenteert. Werkstress is beroepsziekte nummer één: 34 % van de werknemers geeft werkstress als reden van ziekteverzuim en 16 % heeft burn-out verschijnselen. De verzuimkosten lopen alsmaar op; in 2019 was dat €9.300 per medewerker oftewel ruim 3 miljard voor de BV Nederland. En dan hebben we het nog niet over de kosten van verloop of verlies aan productiviteit met totaal 11,1 miljoen verzuimdagen in 2019 en nog wezenlijker, het persoonlijke welzijn van de betrokkene. Even voor de goede orde, dit zijn cijfers vóór de Corona crisis en we weten allemaal dat het er niet beter op is geworden!

En er is gelukkig steeds meer aandacht voor dit fenomeen. Uit de recente Arbobalans blijkt dat 55% van de werkgevers werkdruk en werkstress als groot arbeidsrisico zien; uiteindelijk is duurzame inzetbaarheid van medewerkers key om de organisatie doelen te bereiken. Een beetje bedrijf heeft een Chief Happiness Officer of Vitality manager, is werkstress een onderwerp bij het jaarlijkse functioneringsgesprek, zijn er vele opleidingen tot Werkgelukdeskundige en er is een keur aan burn-out of stress coaches. Jaarlijks is er ook de Dag van Werkplezier en de Week van Werkgeluk. Maar waartoe leidt dit nou?

"Voorkomen is gezonder en goedkoper dan genezen"

De huidige situatie in de zorg is een schrijnend en zeer actueel voorbeeld waar de werkstress enorm is en waar we van kunnen én moeten leren. De oplopende Corona besmettingen zorgen voor een verhoogde druk op de ziekenhuizen en personeel. Het aantal IC bedden is niet het probleem, maar het aantal gemotiveerde beschikbare IC verpleegkundigen die de patiënt in dat bed kunnen verzorgen is het wérkelijke probleem. Veel uitgeputte IC verpleegkundigen zitten ziek thuis omdat ze de extra inzet die weer van ze gevraagd wordt en de te hoge werkdruk niet meer aankunnen. IC verpleegkundigen ervaren stress niet alleen omdat ze meer patiënten tegelijk moet verzorgen dan normaal, maar juist omdat ze bang zijn om fouten te maken met (dodelijke) consequenties van dien. Een prachtige baan die ze met veel liefde en passie doen, echter velen hebben de motivatie verloren en hun baan aan de wilgen gehangen. Het is zeker niet alleen een kwestie van extra salaris om uitval en uitstroom te voorkomen, maar waardering voor het verzette werk, de ondersteuning en het begrip wat continue druk met je doet. En het vooruitzicht dat er een oplossing komt. Kortom er is echt méér nodig dan een zorgbonus om het probleem op te lossen!

Het duurt anderhalf jaar om een IC verpleegkundige op te leiden dus de onderbezetting zal nog wel even duren en als je bedenkt wat de impact is van uitgestelde behandelingen en operaties, zowel financieel als op de algehele gezondheid, hoef je geen rekenwonder te zijn om te beseffen dat investeren in het voorkomen van werkstress vele malen goedkoper is dan het achteraf repareren van de gaten! Dit geldt evengoed in het bedrijfsleven.

In de kern zie ik 2 oplossingsrichtingen die elkaar kunnen versterken:

1.Maak werkgeluk onderdeel van de bedrijfscultuur

Hoe goedbedoeld de diverse initiatieven als bijvoorbeeld de recente “de week van werk stress” ook zijn, een écht structurele aanpak van dit groeiende probleem is nodig. En dat begint bij het leiderschap van de organisatie. In mijn praktijk van 15 jaar als begeleider van organisatieverandering kom ik zelden bedrijven tegen die werkgelukkige medewerkers of duurzame inzetbaarheid van personeel als onderdeel van hun missie of ambitie hebben geformuleerd. Meestal staat het in de jaardoelen van de HR afdeling of als KPI van het jaarlijkse MTO. Maar hoeveel bedrijven hebben als een van hun kernwaarden werkplezier of vitaliteit? Klantgericht, innovatief of resultaatgericht zijn de kernwaarden en gedragingen waar een bedrijf graag mee schermt, echter zou je niet veel liever geholpen willen worden door een medewerker die lekker in zijn vel zit en met plezier zijn werk doet en jou als klant of patiënt optimaal kan bedienen? Maak het werkgeluk van je medewerkers top prioriteit en besteed er élke dag aandacht aan; zo kun je werkstress voorkomen door in te zetten op werkvitaliteit!

2. We weten wat we doen, maar doen niet wat we allang weten

Ook hier ligt, zoals zo vaak, de oplossing veel dichter bij dan we denken. Uitgebreid onderzoek toont namelijk aan dat de directe omgeving van de werknemer de grootste invloed heeft op medewerker tevredenheid (werk tevredenheid als positieve tegenhanger van werkstress). De directe omgeving als de fysieke werkplek, het dagelijks werk, de werkomstandigheden, de collega’s, het teamwerk en de aansturing.

Werkstress en burnout is een organisatie brede problematiek. Het is een resultante van een onderliggend probleem. Ga op zoek het niveau waar het ontstaat, namelijk bij de individuele medewerker. Stel hem of haar in staat om actief aan de eigen werk vitaliteit te werken, oplossingen te vinden om met werkdruk om te gaan en werkstress te voorkomen. Iedere medewerker is uniek, heeft verschillende behoeften, talenten, ambities en thuissituatie. Eén “one size fits all" oplossing in de vorm van een ping-pong tafel in de kantine gaat echt niet werken.

Human Care als Business Case

Die eenmalige zorgbonus zorgt er niet voor dat ziekenhuispersoneel zich opeens weer beter gaat voelen. Creëer een organisatiecultuur waarbij de medewerker de tools en de aandacht krijgt om aan de persoonlijke werkvitaliteit te werken, de manager wordt getraind om het goede gesprek te voeren, waar HR dit onderwerp wekelijks op de directieagenda zet en het gesprek hierover in de board room wordt gevoerd. Maak werkgelukkige medewerkers een onderdeel van de missie van je bedrijf en zorg ervoor dat werkgeluk als KPI ingezet wordt. Een utopie? In mijn ogen niet. Door er een business case van te maken die aangeeft wat de winst is van een bewezen werkgelukkige organisatie creëer je een win-win. Een duurzaam organisatie resultaat met werkgelukkige en gezonde medewerkers. En HR speelt hier een cruciale rol in!